Ergonomische producten

Ergonomische muis

Waarom een ergonomische muis?

Bij gebruik van een traditionele muis doen zich verschillende problemen voor:

• De handen dienen naar binnen (vlak) gedraaid te worden. (pronatie)
• De polsen staan iets omhoog. (dorsaalflexie)
• Spierspanning als gevolg van het vasthouden van de muis tussen pink en duim.
• De vorm en grootte zijn vaak niet aangepast aan de vorm en afmetingen van de hand.

Een ergonomische muis in het algemeen houdt beter rekening met de positie van arm/pols/hand. Ook de vorm is vaak meer anatomisch; passend bij de vorm en afmetingen van de hand.

Verticale muis

Een goed voorbeeld van een ergonomische muis is een zogenaamde ‘verticale muis’.

Door gebruik van een verticale muis bevindt de hand zich in een meer natuurlijke positie. Er is geen of minder sprake van pronatie en dorsaalflexie. Sommige verticale muizen bieden de mogelijkheid om de hellingshoek in te stellen.

In plaats van inklemmen muis (tussen pink/duim) wordt de hand goed ondersteund. De duim steunt rustig op de muis en de gehele hand wordt goed opgevuld.

Aandachtspunt is dat niet alle verticale muizen zowel links- als rechtshandig te gebruiken zijn. Afwisselen tussen handen is dus niet altijd mogelijk.

Positie muis

Een muis in het algemeen dient gebruikt te worden binnen de breedte van het lichaam.

Veel toetsenborden zijn echter erg breed, waardoor de onderarm meer dan 90 graden naar buiten gedraaid moet worden.

Indien muis en toetsenbord veel in combinatie gebruikt worden is het raadzaam het toetsenbord daarop af te stemmen. Zie voor meer info het artikel over “ergonomische toetsenborden“.

CPU houder

Waar kun je de kast van je computer (ofwel CPU) het beste plaatsen?

Een desktop PC kan zowel op je werkblad als op de vloer flink in de weg staan. Dit leidt tot diverse problemen:

• Het belangrijkste nadeel van plaatsing op de vloer is dat het de bewegingsvrijheid van benen/voeten kan beperken. Dit kan leiden tot een geforceerde / onjuiste zithouding en daarmee ook tot RSI klachten. Daarnaast is plaatsing op de vloer erg onpraktisch met stofzuigen.
• Plaatsing van de PC op het bureau heeft als voornaamste nadeel dat de oppervlakte van het werkvlak beperkt wordt door zowel de CPU als alle kabels die over het bureaublad lopen. Minder ruimte dus om monitor en toetsenbord op een juiste manier te kunnen plaatsen; en bovendien lastig om andere producten als een documenthouder fatsoenlijk te kunnen gebruiken. Daarnaast komt ook hier weer om de hoek kijken dat de werkplek op deze manier lastig schoon te maken is.

Met een CPU houder kunnen bovenstaande problemen opgelost worden. De CPU wordt hierbij onder het bureau bevestigd. Er zijn tal van varianten te koop, bijvoorbeeld: draaibaar, uitschuifbaar en horizontale/verticale plaatsing. De keuze hierin hangt af van je persoonlijke situatie en type PC. Let hierbij ook op voldoende draagvermogen.

Conclusie

Een CPU houder zorgt voor een opgeruimd bureau (een net ingerichte werkplek zorgt voor minder stress), schonere werkomgeving (plus minder tijd/kosten voor schoonmaken) en geen hinder voor benen/voeten. Overige voordelen zijn dat je CPU beter beschermd is tegen beschadiging en een CPU houder vertragend werkt tegen diefstal.

Voetensteun

Waarom kan een voetensteun bijdragen aan een meer ergonomische werkhouding?

Tijdens het zitten dienen de voeten plat op de grond te rusten. Dit is echter niet altijd mogelijk. De zithoogte van de stoel is namelijk gerelateerd aan de hoogte van het bureau. De armleuningen dienen zich immers op het niveau van het werkblad te bevinden, waarbij de ellebogen comfortabel op het bureau rusten zonder de schouders op te trekken.

Helaas heeft niet ieder kantoor de beschikking over instelbare bureaus. Het probleem dat zich dus voor kan doen is dat de voeten bij een juiste afstelling van de stoel iets van de grond af komen. Met name kortere mensen kunnen hier last van hebben.

Een voetensteun voor onder het bureau kan dit probleem oplossen. Het zorgt voor een betere houding achter de computer en draagt bij aan een betere doorbloeding van de benen.

Waar moet je op letten bij het kopen van een voetensteun?

De voetensteun dient bij voorkeur in hoogte te verstellen zijn. Bij sommige voetensteunen is daarnaast nog de hellingshoek van het steunvlak instelbaar. Dit kan bijvoorbeeld stapsgewijs of variabel. Let er wel op dat het hellingsvlak goed vastgezet kan worden. Verder zijn sterkte en stabiliteit belangrijk. Tot slot zou het contactoppervlak met de voeten anti-slip moeten zijn.

Balstoel als ergonomische bureaustoel

Een balstoel bestaat uit een houder met daarin een grote bal die als zitvlak fungeert. De houder is vaak van wieltjes voorzien waardoor de stoel net als een normale bureaustoel eenvoudig langs het bureau verplaatsbaar is tijdens het werken.

Balstoel stimuleert actieve zithouding

Een balstoel is een stoel die een actieve zithouding stimuleert. Je moet hierbij continu op zoek naar het ideale evenwicht. Je blijft als het ware in beweging en je lichaam wordt gestimuleerd om als vanzelf de juiste houding aan te nemen.

De meeste stoelen zijn gebaseerd op passief zitten; een bepaalde houding ondersteunen. In feite ben je hier afhankelijk van de afmetingen van de stoel en als deze niet instelbaar is zit je al snel in een foutieve houding. Ergonomische bureaustoelen zijn qua ondersteuning wel optimaal omdat deze qua afmetingen ingesteld kunnen worden naar de individuele gebruiker.

De voordelen van een balstoel

Omdat de gebruiker continue moet ‘corrigeren’ stimuleert een balstoel de bloedsomloop. Daarnaast heeft een balstoel invloed op de ontwikkeling van de buik-, rug en borstspieren. Een balstoel kan nek- en schouderklachten verminderen, omdat spierspanning wordt weggenomen. Tot slot heeft een met lucht gevulde bal als voordeel dat de druk van het zitvlak optimaal verdeeld wordt; het past zich als het ware aan de gebruiker.

Rug- en armsteunen

Balstoelen zijn vaak uitgevoerd met een rugsteun en armleuningen. Beide zijn echter niet bedoeld om de zithouding te ondersteunen maar hebben een andere functie:

• De rugleuning is bedoeld als veiligheid; deze voorkomt achterover vallen. De afmetingen van de rugleuning zijn vaak minimaal. Daarnaast kan de rugleuning gebruikt worden in ruststand; ofwel wanneer men niet actief aan het werk is.
• De armleuningen zijn bedoeld als ondersteuning tijdens het opstaan. De armleuningen zitten vaak ook dusdanig laag dat ze tijdens het zitten dus geen ondersteuning aan de armen bieden.

Bovenstaande ontwerp is ontstaan vanuit de gedachte dat de houding niet teveel gefixeerd mag worden om zodoende een actieve zithouding te stimuleren.

Doe je thuis regelmatig aan bewegings- of krachttraining (bijvoorbeeld oefentherapie Cesar)? Overweeg dan een stoel met los onderstel en uitneembare bal te kopen. Handig, want zo is de bal bruikbaar bij diverse oefeningen.

Andersom zijn niet alle ballen die alleen voor oefeningen worden gebruikt ook bruikbaar als stoel; belangrijk is de juiste diameter, voldoende sterkte en een goede grip. Koop dus altijd een kwalitatief product speciaal geschikt voor zitten.

Monitorsteun

Monitors bevatten vaak een geïntegreerde steun/voet om de monitor op het bureau te kunnen plaatsen. Het nadeel hiervan is is dat de hoogte vaak niet op een ergonomisch niveau uit komt en er meestal geen instelmogelijkheden zijn. Een juiste plaatsing is belangrijk, omdat een onjuiste kijkhoek of kijkafstand kan leiden tot oog- en nekklachten. Tot slot gaat de ‘standaard’ plaatsing van een monitor ten koste van de ruimte op het werkblad.

Een monitorsteun/monitorverhoger kan deze problemen oplossen. Het verbetert uw werkhouding en wint ruimte op uw bureau.

Globaal gezien worden er 3 typen monitorsteunen gebruikt:

• Een monitorstandaard in de vorm van een (verstelbaar) platform waarop de monitor te plaatsen is. Dit type bevat soms ook een draaibaar platform; handig om snel informatie te kunnen delen met collega’s. Verder zijn er speciale varianten die makkelijk in een hoek te plaatsen zijn.
• Een monitorarm waaraan de monitor bevestigd wordt. Er zijn varianten voor een enkele scherm of 2 schermen.
• Een laptophouder.

Uiteindelijk is iedere kantoorsituatie anders; variatie in lichaamslengte, monitor diameter (kijkafstand) en bureaublad. Kies dus vooral voor een monitorsteun die instelbaar is.

Wat is pauzesoftware?

Pauze software is software die ervoor zorgt dat u op tijd pauze pakt tijdens uw werkzaamheden achter de computer. Afwisseling is met name van belang wanneer u veel achter de pc moet werken. Als u van pauze software gebruikt maakt wordt het risico op gezondheidsklachten een stuk kleiner.

Een anti RSI tool die ook nog eens de productiviteit ten goede komt. De software waarschuwt u wanneer u te lang achter elkaar of met een te hoge intensiteit aan het werk bent. Pauzesoftware ondersteunt de gebruiker bij het ontwikkelen van gezonde werkgewoonten. Hierdoor wordt de kans op RSI een stuk kleiner. In sommige bedrijven is het zelfs verplicht om pauzesoftware te gebruiken.

Voor- en nadelen van pauzesoftware

Er zijn tal van verschillende soorten pakketten verkrijgbaar, gratis en betaald, met ieder zijn eigen functionaliteiten en voordelen.

Wat zijn de voordelen van pauze software?

• Herinneringen tot het nemen van korte of langere pauzes; variërend van enkele seconden tot een aantal minuten. Sommige pakketten meten daarbij scherm- en muisactiviteit, waardoor de software zich kan afstellen op de individuele gebruiker. Met name harde/perfectionistische werkers hebben een verhoogde kans op RSI. Pauzesoftware kan dan helpen pas op de plaats te maken en voor regelmatige pauzes plus meer afwisseling te zorgen.
• Een stukje educatie van de werknemer; het geven van ergonomische informatie en/of aanbieden van rek- en strekoefeningen.

Verder zijn er verschillen qua instelbaarheid en aanvullende functionaliteiten. Een voorbeeld van een extra feature is het overnemen van muisklikken door het programma.

Kleven er aan pauzesoftware ook nadelen? Dat hangt heel erg af van de individuele gebruiker.

• Sommige werknemers zullen het onprettig vinden steeds aan hun klachten ‘herinnert’ te worden; de focus ligt zo gezegd teveel op RSI.
• Teveel meldingen op het scherm / het ervaren van de software als ‘dwingend’. Dit hangt echter heel erg af van de mate waarin de software instelbaar is.

Software pakketten

Het belangrijkste van pauzesoftware is dat de gebruiker een gezonde manier van werken wordt aangeleerd. Er is een ruim aanbod aan softwarepakketten, tegen verschillende kosten, maar vaak gratis te testen zijn. Verschillende opties kunnen zo ervaren worden. De keuze hangt af van de wensen van de gebruiker, bovenstaande voor- en nadelen kunnen in deze keuze worden meegewogen.

Enkele voorbeelden zijn: de Beeldschermtachograaf, MacBreakZ, Arsio, Workpace, Workrave, EasyFWD, Twitch.

Waarom een ergonomisch toetsenbord?

Bij gebruik van een traditioneel toetsenbord doen zich verschillende problemen voor:

• De handen dienen naar binnen (vlak) gedraaid te worden. (pronatie)
• De polsen staan in een hoek naar buiten gedraaid, richting pink. (ulnaire deviatie)
• De polsen staan iets omhoog. (extensie) Het uitklappen van eventuele pootjes aan de achterzijde van het toetsenbord verergert dit probleem. Overigens kan het uitklappen van pootjes wel weer een voordeel zijn voor mensen die niet blind kunnen typen; het zicht op het toetsenbord verbeterd namelijk als deze onder een kleine hoek staat.
• De breedte van het toetsenbord, waardoor de hand met muis zich verder van het lichaam bevindt.
• Een harde toetsaanslag nodig.

In onderstaande filmpje een korte uitleg van bovenstaande problemen aan de hand van een concrete situatie:

Daarnaast moet nog gezegd worden dat ook de combinatie toetsenbord/beeldscherm van een laptop niet ergonomisch is. Het feit dat scherm en toetsenbord hierbij met elkaar verbonden zijn leidt namelijk tot een geforceerde werkhouding. Het wordt daarom aangeraden gebruik te maken van een los toetsenbord en beeldscherm (of laptop op standaard).

Keuze voor een ergonomisch toetsenbord

Wanneer er intensief gebruikt gemaakt wordt van een (traditioneel) toetsenbord is een meer ergonomisch toetsenbord aan te raden. Hierin zijn tal van varianten te koop, welke een of meerdere van de eerdergenoemde problemen oplossen of verminderen.

Voorbeelden zijn:

• Een toetsenbord dat is ingedeeld in 2 delen (split).
  De polsen staan hierbij in een meer natuurlijke/rechtlijnige positie. Dit type bestaat in een vaste en instelbare variant. Vergelijkbaar: een toetsenbord waarbij de toetsinterface een kromming heeft.
• Een smal toetsenbord zonder numpad (het numerieke gedeelte aan de rechterkant van het toetsenbord) of toetsenbord en numpad als losse onderdelen. Dit voorkomt dat men de onderarm ver naar buiten moet draaien om de muis te kunnen bedienen. Een vergelijkbaar product (voor rechtshandige muis) is een toetsenbord waarbij de numpad zich aan de linkerzijde van het toetsenbord bevind.
• Een verticaal toetsenbord.
• Toetsenborden met slechts enkele knoppen. Letters zijn te vormen door verschillende toetscombinaties. Nadeel: de relatief lange leercurve en lage typesnelheid.

Vergelijk bijvoorbeeld eens tests, reviews en ervaringen om de beste keuze te kunnen maken of laat je adviseren door een expert.

Andere aandachtspunten bij de keuze van een toetsenbord zouden kunnen zijn:

• Een zachte toetsaanslag.
• Compact en lichtgewicht; eenvoudig te vervoeren wanneer er veel flexibel gewerkt wordt.
• Sommige toetsenborden bieden extra toetsen om snelkoppelingen in te stellen; handig, want daardoor hoeft de muis minder gebruikt te worden.
• Een draadloos (bluetooth) toetsenbord, bijvoorbeeld wanneer je deze ook voor de ipad wil gebruiken.

De keuze van een goed toetsenbord is heel persoonlijk. Een ergonomisch toetsenbord kan de kans op RSI klachten verminderen.

Documenthouder

Een bekend probleem; waar laat je documenten die nodig zijn tijdens computer werk?

Gegevens dienen bijvoorbeeld ingevoerd of gelezen te worden. Notities, tekeningen of naslagwerk; vaak beland het ergens links, rechts of achter het toetsenbord. Dit werkt echter verre van prettig. Men moet vooroverbuigen of het hoofd draaien om de documenten goed te kunnen zien.

Een juiste kijkafstand en -hoek is echter belangrijk om belasting van de nek te voorkomen. Monitor en documenten zouden daarbij op 1 lijn moeten liggen, waarbij de documenten als het ware ‘aansluiten’ op het beeldscherm. Een documenthouder op het bureau creëert een werkvlak dat aan deze ergonomische eisen voldoet. Een verstelbaar model kan geheel aangepast worden naar de situatie. Belangrijk is ook te letten op een constructie die voldoende sterk en stabiel is; er zouden immers meerdere documenten of een zwaar boek op moeten kunnen liggen.

Zijn er nog andere punten om op te letten wanneer ik een documenthouder ga kopen? Hieronder vind je enkele wensen, welke uiteraard geheel persoonlijk zijn:

• Opklapbaar, handig als je van verschillende werkplekken gebruik maakt of de documenthouder weinig gebruikt en deze compact op wil bergen.
• Aanwezigheid van een opbergvak of bakje voor pennen.
• Mogelijkheid toetsenbord onder de documenthouder weg te schuiven.
• Gebruik van transparant materiaal, zodat objecten onder de documenthouder goed zichtbaar zijn.

Een goede documenthouder zorgt voor een betere werkhouding en helpt daarmee nek- en schouderklachten voorkomen. Minder van blik wisselen betekend ook minder vermoeide ogen. Tot slot heeft een documenthouder het voordeel dat het de productiviteit ten goede zal komen.