Globetrotter Heb je vaak last van hoofdpijn? Dat kan verschillende oorzaken hebben. De hoofdpijn kan te wijten zijn aan fysieke klachten, maar ook psychische klachten zoals stress kunnen hier ten grondslag aan liggen. Ook van slecht slapen of van het werken in een ruimte die onvoldoende geventileerd wordt kun je hoofdpijn krijgen. Kortom, er zijn verschillende redenen waarom je hoofdpijn krijgt en er zijn verschillende soorten hoofdpijn. Vanwege de diversiteit in soorten hoofdpijn, is er ook een breed scala aan behandelingen en medicijnen. Iedere hoofdpijnsoort kent zijn eigen meest effectieve remedie.
Welke soorten hoofdpijn zijn er?
In het Engels worden de meest voorkomende hoofdpijnsoorten heel kort en bondig met steekwoorden omschreven: tension, sinus, migraine, cluster. In het Nederlands hebben we het dan over spanningshoofdpijn, bij- en voorhoofdsholteontsteking, migraine en clusterhoofdpijn. Daarnaast is er ook nog hoofdpijn die te wijten is aan de afhankelijkheid van medicatie. Het is goed om te kunnen onderscheiden om welke hoofdpijnsoort het gaat, zodat deze op een effectieve wijze kan worden behandeld.
Spanningshoofdpijn
Spanningshoofdpijn, het woord zegt het al, is te wijten aan verschillende soorten spanningen. De meest voorkomende redenen zijn stress en slaapgebrek, twee oorzaken die vaak ook nog eens hand in hand gaan. Wanneer je stress hebt slaap je slecht en daardoor krijg je hoofdpijn. De hoofdpijn zorgt er ook nog eens voor dat je slecht kunt slapen en zo kom je een beetje in een vicieuze cirkel terecht. Ook van een avond flink doorzakken kun je spanningshoofdpijn krijgen, maar die hoofdpijn beperkt zich vaak tot één dag en heeft een duidelijk aanwijsbare reden.
Spanningshoofdpijn is te herkennen aan pijn aan beide zijkanten van het hoofd. Je ervaart een drukkende of kloppende pijn. Ook komt het voor dat de pijn uitstraalt naar je nek en naar je schouders. Vaak kun je geluid en licht lastig verdragen en het kan zijn dat je een misselijk gevoel hebt. In veel van deze gevallen beperkt de hoofdpijn zich tot één dag of enkele dagen. Er kan echter ook sprake zijn van chronische spanningshoofdpijn bij langdurige stress of een depressie.
Meestal is spanningshoofdpijn incidenteel. De oorzaken die de klacht kunnen veroorzaken zijn o.a. spierspanningen in hals, schouders en hoofd, die weer veroorzaakt kunnen worden spanning en stress, veelvuldig terugkerende bewegingen (zoals het continu kauwen van kauwgom), langdurige verkeerde houding en inspanning zoals turen naar een beeldscherm. Ook extreme hitte of kou en temperatuurschommelingen kunnen spanningshoofdpijn veroorzaken.Een TENS apparaat kan hierbij zeker behulpzaam bij zijn. Het neemt niet de oorzaak weg maar onderdrukt de hoofdpijn omdat het lichaam endorfine aanmaakt in de hersenen.
Weekendhoofdpijn
Spanningshoofdpijn wordt ook weleens in de ‘weekendvariant’ beleefd: weekendhoofdpijn. Hierbij veroorzaakt het afwijkende weekendpatroon spanningshoofdpijn: ontspanning in plaats van werkdruk en bijvoorbeeld minder koffie dan doordeweeks, leiden dan tot hoofdpijn.
De oplossing voor spanningshoofdpijn is vaak paracetamol en even goed slapen. De klachten zijn vaak dan al verdwenen of in ieder geval een stuk minder. Merk je dat je dagelijks spanningshoofdpijn hebt en moet je meerdere keren per dag een greep doen naar de paracetamol? Dan is het verstandig de huisarts te raadplegen. Wanneer je langdurig paracetamol gebruikt, dan vermindert de werking op den duur. Daarnaast is het langdurig gebruik van paracetamol slecht voor je maag.
Andere medicatie of een doorverwijzing naar een specialist kan dan mogelijk een oplossing bieden. Veel mensen met spanningshoofdpijn hebben bijvoorbeeld baat bij een periodiek bezoek aan de fysiotherapeut die de nekspieren de schouders masseert en oefeningen aan kan dragen die de hoofdpijn helpen te bestrijden.
Migraine
Migraine is een vorm van hoofdpijn die aanvalsgewijs optreedt. Meestal is het een eenzijdige, matig tot heftige vorm van hoofdpijn. De duur van een migraineaanval varieert van enkele uren tot enkele dagen. Vaak is de patiënt ook misselijk of moet zelfs braken. Fel licht en harde of scherpe geluiden worden tijdens een aanval niet of moeizaam verdragen.
Sommige patiënten krijgen een half uur voor de aanval last van klachten met betrekking tot het gezichtsvermogen en tintelingen. Niet meer goed zien, schitteringen zien en bijziendheid zijn mogelijke tekenen dat er een migraineaanval aankomt. Dit wordt een aura genoemd. Zo’n 15% van de migrainepatiënten heeft een aura voorafgaand of aan het begin van een migraineaanval. De kenmerken van een aura zijn:
- gezichtsvelduitval
- zien van sterretjes, lichtflitsen of vlekken
- krachtverlies
- tintelingen aan één kant van het lichaam
- spraakstoornissen
- een aura duurt meestal 10 tot 60 minuten
Naast een aura kunnen er zich tot zelfs enkele dagen voor een aanval tekenen voordoen zoals stemmingswisselingen, overactiviteit of juist inactiviteit en verlies van concentratie.
De exacte oorzaak is niet bekend, maar het heeft in elk geval iets te maken met een ontregeling van het zenuwstelsel. Door een soort kortsluiting gaan de bloedvaten in de hersenen zich eerst vernauwen en daarna uitzetten. Tijdens vernauwing kan er een aura optreden, tijdens de verwijding ontstaat de migraine.
Er zijn verschillende factoren die een aanval kunnen uitlokken. Bijvoorbeeld heftige emoties (stress, woede, zorgen, verdriet), vermoeidheid, weersveranderingen of overmatig inspannen. Ook bepaalde voedingssupplementen kunnen migraine uitlokken: cafeïne (koffie), chocolade, alcohol of bijvoorbeeld kaas. Het kan per patiënt verschillen wat de precieze veroorzaker of ‘trigger’ is om een migraine-aanval te krijgen.
Clusterhoofdpijn
Clusterhoofdpijn is hoofdpijn die komt in een aantal aanvallen in een bepaalde periode. De hoofdpijn bestaat uit een heftig borende, eenzijdige pijn die achter of rondom een oog plaatsvindt. Aanvallen van clusterhoofdpijn variëren sterk, in aantallen per dag, in de duur van de aanval en ook in de duur van de periode (cluster) waarin de aanvallen plaatsvinden. Het aantal aanvallen per dag kan uiteenlopen van twee tot acht. De aanval zelf duurt tussen 15 minuten en drie uur. De hoofdpijn gaat meestal gepaard met tranende ogen, een verstopte neus en ‘bewegingsdrang’. Vaak vinden de aanvallen ’s nachts plaats.
De periode (cluster) waarin de aanvallen plaatsvinden, varieert van enkele weken tot enkele maanden. Na deze periode van aanvallen is er een rustige periode waarin er geen aanvallen zijn. Deze aanvalsvrije periode kan variëren van enkele weken of maanden tot enkele jaren.
Clusterhoofdpijn kan veroorzaakt worden door het gebruik van vaatverwijdende stoffen (nitraten of alcohol) en door lage zuurstofspanning (bijvoorbeeld in het vliegtuig of hoog in de bergen). Dit soort hoofdpijn wordt heel soms chronisch, waarbij jaren achtereen aanvallen plaatsvinden op dagelijkse basis.
Clusterhoofdpijn komt gelukkig niet zo vaak voor. Meestal overkomt het mannen vanaf 30 jaar.
Medicatie-afhankelijke hoofdpijn
Medicatie-afhankelijke hoofdpijn ontstaat na langdurig gebruik van een pijnstiller om juist hoofdpijn te bestrijden. Gebruikt u 3 maanden of langer pijnstillers tegen hoofdpijn, dan kan daardoor juist weer hoofdpijn ontstaan. Dit kan al bij gebruik van pijnstillers vanaf 3 dagen per week, of vanaf 3 tabletten per dag. Ook met relatief eenvoudige pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen. Worden deze pijnstillers gedurende langere tijd geslikt om een andere reden dan hoofdpijn, dan ontstaat er vrijwel nooit medicatie-afhankelijke hoofdpijn.
Wordt er gestopt met het gebruik van deze pijnstillers, dan verdwijnt de medicatie-afhankelijke hoofdpijn meestal vanzelf. Het gevolg kan zijn dat de oorspronkelijke hoofdpijn waar de pijnstillers tegen worden geslikt, weer terugkeert. Overleg daarom altijd met uw arts als u denkt medicatie-afhankelijke hoofdpijn te hebben.
De oorzaak van medicatie-afhankelijke hoofdpijn hoeft niet per sé in het gebruik van medicijnen te liggen. Dan is er sprake van chronische dagelijkse hoofdpijn. Deze kan ontstaan door een veelvuldig (5 of meer koppen of glazen per dag) gebruik van koffie, cola, ice-tea, thee, chocola of andere voedingsmiddelen waar iemand gevoelig voor is. Stopt men met innemen van deze voedingsmiddelen, dan verdwijnt in de regel de hoofdpijn.
Behandeling van migraine
Behandeling zonder medicijnen
Een goede behandeling van hoofdpijn / migraine begint met het bijhouden van een hoofdpijn-dagboek. Dit doet u heel eenvoudig door op dagelijkse basis bij te houden wanneer u hoofdpijn heeft en wat u gegeten, gedronken en gedaan heeft. Door uitlokkende factoren te ontdekken in het hoofdpijn-dagboek en kijk of uw hoofdpijn minder wordt als u deze mogelijke factoren uitsluit (dus bepaalde dingen niet meer doet, eet of drinkt. Ook kunt u uw hoofdpijn-dagboek laten zien aan uw arts.
Algemene tips om hoofdpijn / migraine tegen te gaan:
- zorg voor een goede nachtrust
- beperk het gebruik van koffie (ook op het werk!) en alcohol
- vermijd roken en rokerige ruimtes
- eet regelmatig en sla geen maaltijden over
- drink voldoende vocht (minstens 2 liter per dag = 10 longdrink glazen)
- hou in het weekend zoveel mogelijk het doordeweekse ritme aan.
Behandeling met medicijnen
Ook als u medicijnen gebruikt is het verstandig om een hoofdpijn-dagboek bij te houden. Zo blijft u goed op de hoogte van uw persoonlijke omstandigheden. Houdt dan ook bij in het dagboek wanneer u hoeveel medicijnen heeft ingenomen.
Migraine kan met verschillende receptgeneesmiddelen behandeld worden. Deze worden door uw huisarts voorgeschreven. Zorg dat u de bijsluiter leest en de aanwijzingen van uw arts opvolgt. Doet u dit niet, dan wordt u mogelijk suboptimaal behandeld en werken de medicijnen mogelijk minder goed.
Denkt u hoofdpijn te hebben door een kater, koorts of bijvoorbeeld weinig drinken op warme dagen, dan kunt u ook paracetamol slikken, eventueel in combinatie met cafeïne. Ook een middel als ibuprofen of naproxen kan dan nuttig zijn. Let wel op: als u langer dan 14 dagen deze zelfzorggeneesmiddelen hebt, adviseren wij u om alsnog naar de huisarts te gaan.
